Yenilenebilir enerji, küresel düzeyde enerji güvenliği, çevresel sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği ile mücadelede temel bir unsur haline gelmiştir. Fosil yakıt kaynaklarının çevreye olan olumsuz etkileri, enerji ithalatına bağımlılığın yarattığı ekonomik riskler ve karbon emisyonlarının iklim üzerindeki etkileri nedeniyle, ülkeler alternatif enerji kaynaklarına yönelmektedir. Bu dönüşüm, enerji sektörünün yapısal olarak yeniden şekillenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda bazı ülkeler, bu dönüşüm sürecinde yalnızca ulusal hedefler doğrultusunda değil, küresel enerji politikalarına yön verecek ölçüde başarılı örnekler ortaya koymuştur. Danimarka, bu ülkelerden biri olarak, enerji sisteminin baştan sona yenilenebilir enerjiye dayalı hale getirilmesinde gösterdiği kararlılık, teknolojik atılımlar ve toplumsal katılımla dikkat çeken öncü ülkelerden biridir.
Danimarka’nın enerji dönüşüm serüveni, temelleri 1970’li yıllarda atılan uzun vadeli bir vizyona dayanmaktadır. 1973’te yaşanan petrol krizi, Danimarka için bir kırılma noktası olmuş; enerji arzının dışa bağımlılığının yarattığı kırılganlık, ülkeyi yeni enerji stratejileri oluşturmaya yöneltmiştir. Bu süreçte başlatılan kamu politikaları, enerji verimliliği, kaynak çeşitliliği ve yerli enerji kaynaklarının kullanımını ön planda tutmuştur. Bu yönelimin bir sonucu olarak, 1980’li yıllardan itibaren rüzgar enerjisi yatırımlarına hız verilmiş ve hem teknolojik hem altyapısal gelişmeler desteklenmiştir. Rüzgar enerjisinin Danimarka’daki yükselişi, yalnızca bir enerji üretim biçimi olarak değil, aynı zamanda ulusal kimliğin ve dışa bağımsızlık arzusunun bir yansıması olarak da şekillenmiştir.
Bugün Danimarka, toplam elektrik üretiminin önemli bir bölümünü rüzgar enerjisinden karşılamaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre 2023 itibarıyla ülkenin elektrik tüketiminin %55’inden fazlası rüzgar enerjisi kaynaklıdır. Bu oran, Danimarka’yı dünyada kişi başına düşen rüzgar enerjisi üretimi bakımından zirveye taşımaktadır. Bu başarı, büyük ölçüde hem kamu hem de özel sektörün iş birliği içinde hareket etmesiyle sağlanmıştır. Özellikle offshore rüzgar çiftliklerinin geliştirilmesi ve elektrik şebekesine entegre edilmesi konusunda sağlanan teknolojik ilerlemeler, Danimarka’nın enerji altyapısını daha esnek ve sürdürülebilir hale getirmiştir. Horns Rev ve Kriegers Flak gibi projeler, sadece Danimarka’nın değil, Avrupa’nın en büyük yenilenebilir enerji yatırımları arasında yer almaktadır.
Danimarka’nın bu başarıyı elde etmesinde en önemli unsurlardan biri, rüzgar türbini üretiminde dünya lideri olan Vestas gibi firmaların varlığıdır. Bu firmalar, sadece iç pazarda değil, dünya genelinde türbin kurulumlarında da önemli bir paya sahiptir. Vestas, 2023 itibarıyla dünya çapında kurulu rüzgar türbinlerinin yaklaşık %16’sını sağlayarak, Danimarka’yı yeşil teknoloji ihracatında da öncü konuma taşımıştır. Bu durum, Danimarka ekonomisinin enerji üretimi ile sınırlı kalmadığını, aynı zamanda yenilenebilir enerji teknolojilerinde küresel bir oyuncu haline geldiğini göstermektedir.
Ülkenin yenilenebilir enerjiye geçiş sürecinde dikkat çeken bir diğer özellik ise toplumsal katılımın yüksek düzeyde olmasıdır. Enerji kooperatifleri aracılığıyla bireylerin enerji üretim süreçlerine katılımı teşvik edilmiş, böylece enerji yatırımları halk tabanında sahiplenilmiştir. Bu durum, yenilenebilir enerjiye yönelik toplumsal desteğin artmasına, projelere olan güvenin gelişmesine ve karar alma süreçlerinde şeffaflığın sağlanmasına katkı sunmuştur. Aynı zamanda halkın enerji üretimine doğrudan ortak olması, ekonomik faydanın tabana yayılmasını da sağlamıştır. Bu katılımcı model, birçok ülkenin toplumsal rıza üretme konusunda karşılaştığı sorunlara karşı etkili bir çözüm olarak değerlendirilmektedir.
Danimarka’nın enerji politikaları, yalnızca kısa vadeli hedeflerle sınırlı değildir. Ülke, 2050 yılına kadar tamamen fosil yakıtlardan arındırılmış bir enerji sistemine geçmeyi planlamaktadır. Bu hedef doğrultusunda geliştirilen stratejik belgeler, enerji verimliliği, temiz enerji yatırımları, ulaşımda elektrifikasyon ve akıllı şebeke teknolojilerine dayalı bir yapı öngörmektedir. Bu çerçevede 2030 yılına kadar karbon emisyonlarının 1990 seviyelerine göre %70 oranında azaltılması hedeflenmiştir. Bu hedefler, sadece sembolik değil, somut yasa ve düzenlemelerle desteklenmiştir. Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat hedefleri ile de uyumlu olan bu dönüşüm süreci, Danimarka’nın AB içinde de öncü konumunu pekiştirmiştir.
Ancak Danimarka’nın enerji dönüşüm süreci, sadece başarılarla dolu değildir. Bu süreçte bazı yapısal ve teknik sorunlarla da karşılaşılmıştır. Özellikle yenilenebilir kaynaklara dayalı üretimin doğası gereği düzensiz olması, enerji arz-talep dengesinin korunmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle Danimarka, enerji depolama sistemleri ve akıllı şebeke teknolojilerine önemli yatırımlar yapmaktadır. Elektrik üretiminde arz fazlasının depolanması ve ihtiyaç duyulan zamanda şebekeye aktarılması, enerji güvenliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Ayrıca mevsimsel dalgalanmaların etkisini azaltmak için, bölgesel enerji entegrasyon projeleriyle komşu ülkelerle enerji alışverişi yapılması da tercih edilen stratejiler arasındadır.
Bu bağlamda Danimarka, hidrojen teknolojilerine de büyük önem vermektedir. Fazla elektrik üretiminin yeşil hidrojene dönüştürülmesi, hem enerji depolama hem de sanayi sektörünün karbonsuzlaştırılması açısından kritik bir rol oynamaktadır. Danimarka, Kuzey Denizi kıyısında kurulması planlanan “Enerji Adası” projesi ile yenilenebilir enerjiden hidrojen üretimini entegre etmeyi ve bu teknolojiyi ihraç edilebilir hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bu projeler, ülkenin sadece enerji üretimi değil, enerji inovasyonu alanında da liderlik iddiasını pekiştirmektedir.
Danimarka’nın başarı öyküsü, aslında bütüncül bir yaklaşımın ürünüdür. Teknolojik gelişmeler, siyasi kararlılık, ekonomik planlama ve toplumsal katılım gibi unsurlar bir araya geldiğinde, sürdürülebilir enerji dönüşümünün mümkün olduğu görülmektedir. Bu yönüyle Danimarka, enerji dönüşümüne ilişkin çok aktörlü, uzun vadeli ve sistematik bir model sunmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için bu modelin farklı boyutları, yerel koşullara uyarlanabilir çözümler geliştirmek açısından önemli bir referans teşkil edebilir.
Sonuç olarak Danimarka, enerji sektöründe gerçekleştirdiği dönüşüm ile sadece çevresel hedeflere ulaşmakla kalmamış, aynı zamanda ekonomik büyümesini yeşil kalkınma ile bütünleştirmiştir. Yenilenebilir enerji alanında oluşturduğu bilgi birikimi, teknolojik kapasite ve toplumsal destek, ülkenin sürdürülebilirlik alanındaki liderliğini pekiştirmiştir. Bu süreçte elde edilen deneyimler, yalnızca Danimarka için değil, küresel enerji politikaları için de önemli dersler sunmaktadır.
Özellikle enerji güvenliği, karbon nötr hedefler ve ekonomik rekabetçilik arasındaki dengeyi kurmak isteyen ülkeler için Danimarka’nın yaklaşımı örnek alınabilecek bir model niteliği taşımaktadır. Enerji dönüşümünün bir lüks değil, bir zorunluluk haline geldiği günümüzde Danimarka’nın izlediği yol haritası, hem teknik hem de toplumsal açıdan başarıya ulaşmanın mümkün olduğunu göstermektedir.
Yararlanılan Kaynaklar
- IEA (International Energy Agency). (2024). Renewables 2023 – Analysis and forecast to 2028. Paris: IEA Publications.
- Danish Energy Agency. (2023). Denmark’s Energy and Climate Outlook 2023. https://ens.dk
- (2023). Renewables Global Status Report. Paris: REN21 Secretariat.
- Vestas Wind Systems A/S. (2024). Annual Report 2023. https://www.vestas.com
- Lund, H. (2014). Renewable Energy Systems: A Smart Energy Systems Approach to the Choice and Modeling of 100% Renewable Solutions. Academic Press.
- Sovacool, B. K. (2013). Energy & Ethics: Justice and the Global Energy Challenge. Palgrave Macmillan.
- European Commission. (2023). EU Energy Policy and the Green Deal. https://energy.ec.europa.eu
2005 yılında Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. Aynı yıl Çankaya Üniversitesi Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı-Anayasa Hukuku alanında yüksek lisans yapmıştır. 2011 yılına kadar Ulaştırma Bakanlığına bağlı Mesleki Eğitim Merkezlerinde ODY-ÜDY Eğitmeni olarak görev yapmış olup, yaklaşık 15 yıldır Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde hukukçu olarak çalışmaktadır. TOBB’da ilk olarak Dış Ticaret ve Uluslararası Lojistik alanında çalışmalarda bulunmuş olup, 7 yıla yakın Birleşmiş Milletler temsilciliği yapmış olup şimdi TOBB Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Daire Başkanlığında KOBİ Politikaları Müdürlüğünde uzman hukukçu olarak görev yapmaktadır.
Diğer yandan, Gazi Üniversitesi Kamu Hukuku-İdare Hukuku Ana Bilim Dalında idare hukuku kürsüsünde doktora tezini tamamlamaya çalışmaktadır. Türkiye’de YÖK tarafından kabul gören TOBB konulu tezin tamamlanmasından sonra bunu kitaplaştırmayı planlamaktadır.
Bununla birlikte, halihazırda 2023 yılından bu yana Türkiye’de özellikle enerji sektörü ile yenilebilir enerji konusunda kendini uluslararası alanda da kanıtlamış “DÜNDAR HUKUK” VE “DÜNDAR LEGAL SERVICE CONSULTANCY” de Londra bloğunda köşe yazısı yazmaktadır.