Günümüzde, dijitalleşme, lojistik ve taşımacılık sektörlerinde önemli bir dönüşüm süreci başlatmıştır. TIR Sistemi de bu dönüşümden nasibini alarak, kağıt tabanlı işlemlerden dijital platformlara geçiş yapmaktadır. eTIR (elektronik TIR), taşıma belgelerinin dijital ortamda düzenlenmesini ve gümrük makamlarıyla güvenli bir şekilde paylaşılmasını sağlayan bir sistemdir.
eTIR’in temel avantajları arasında işlem hızının artması, bürokratik engellerin azalması, güvenliğin güçlenmesi ve çevresel sürdürülebilirliğin desteklenmesi bulunmaktadır. UNECE, eTIR’in uluslararası düzeyde uygulanabilirliğini artırmak için çeşitli pilot projeler ve interkoneksiyon projeleri yürütmektedir. Bu projeler, farklı ülkelerin gümrük sistemlerinin entegrasyonunu ve veri alışverişini mümkün kılmaktadır.
Türkiye, eTIR projelerinde aktif bir rol oynamakta ve bu projelerin uluslararası düzeyde yaygınlaştırılmasına katkı sağlamaktadır. TOBB, Türkiye’nin eTIR sistemine entegrasyonunu yönetmekte ve bu süreçte gerekli altyapı ve eğitim desteğini sunmaktadır.
Türkiye’de TIR Sistemi ve TOBB’un Rolü
Türkiye, TIR Sözleşmesi’ne 1966 yılında taraf olmuş ve o tarihten itibaren TIR Sistemi’ni etkin bir şekilde uygulamaktadır. TOBB, Türkiye’de TIR Karnesi düzenleyen ve garanti veren tek yetkili kuruluştur. TOBB’un TIR Sistemi’ndeki rolü, sadece belge düzenleme ile sınırlı kalmayıp, aynı zamanda taşıma operatörlerinin yetkilendirilmesi, eğitimlerin verilmesi ve sistemin dijitalleşme süreçlerinin yönetilmesini de kapsamaktadır.
TOBB’un sorumlulukları arasında, taşıma araçlarının güvenliğini sağlamak, gümrük işlemlerini kolaylaştırmak ve lojistik süreçlerin etkinliğini artırmak yer almaktadır. TOBB, bu hedeflere ulaşmak için çeşitli dijitalleşme projeleri ve eğitim programları düzenlemektedir. Örneğin, eTIR sistemine entegrasyon, eCMR (elektronik CMR) uygulamaları ve eATA (elektronik ATA Karnesi) projeleri, TOBB’un öncülüğünde gerçekleştirilen dijitalleşme adımlarından bazılarıdır.
TOBB, ayrıca uluslararası düzeyde de aktif bir rol oynamaktadır. IRU (Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği) ve UNECE ile iş birliği içinde, Türkiye’nin lojistik sektörünü küresel standartlarla uyumlu hâle getirmeye çalışmaktadır. Bu iş birliği, Türkiye’nin uluslararası taşımacılıkta rekabet gücünü artırmakta ve lojistik süreçlerin güvenliğini güçlendirmektedir.
Küresel Etki ve Sürdürülebilirlik
TIR Sistemi, sadece taşımacılık süreçlerini hızlandırmakla kalmayıp, aynı zamanda güvenlik ve sürdürülebilirlik açısından da önemli katkılar sağlamaktadır. Malların güvence altına alınması, sınır geçişlerinde haksız gecikmelerin önlenmesi ve operasyonel verimliliğin artırılması, hem ekonomik hem de çevresel faydalar üretmektedir. eTIR ve dijitalleşme süreçleri sayesinde kağıt kullanımının azalması ve lojistik operasyonlarının optimize edilmesi, çevresel sürdürülebilirliği desteklemektedir.
Türkiye ve diğer sözleşme tarafları, UNECE liderliğinde sistemin güncellenmesi ve modernizasyonu çalışmalarına katkıda bulunmakta, böylece uluslararası taşımacılıkta etkin ve güvenli bir mekanizma yaratmaktadır. WP.30 raporları, sistemin etkinliğini ölçmek, eksiklikleri belirlemek ve iyileştirme önerileri sunmak için kritik bir araç olarak kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, UNECE liderliğinde geliştirilen TIR Sistemi, uluslararası taşımacılıkta güvenli, hızlı ve maliyet etkin bir gümrük transit mekanizması olarak bugün global çapta uygulanmaktadır. WP.30 toplantıları ve raporları, sistemin sürekli geliştirilmesini ve dijitalleşmesini sağlayan temel platformlardır. eTIR uygulamaları, taşımacılık süreçlerinin modernizasyonunu mümkün kılmakta ve uluslararası standartlara uyumu güçlendirmektedir.
Türkiye’de TOBB, TIR Sistemi’nin uygulanmasında merkezi bir rol üstlenmekte, TIR Karnesi düzenleme, operatör yetkilendirme ve eğitim faaliyetleriyle ülkenin uluslararası taşımacılık zincirindeki etkinliğini artırmaktadır. Bu çalışmalar, Türkiye’nin lojistik sektöründe rekabet gücünü yükseltmekte ve sınır ötesi taşımacılığın güvenliğini desteklemektedir.
Sonuç olarak, UNECE liderliğinde geliştirilen TIR Sistemi ve Türkiye’de TOBB’un etkin rolü, uluslararası taşımacılıkta güven, hız ve sürdürülebilirlik açısından önemli bir model sunmaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
- “TIR Convention.” United Nations Economic Commission for Europe. https://unece.org/transport
- “Working Party on Customs Questions affecting Transport (WP.30) Reports.” https://unece.org/transport/meetings
- “TIR Karnesi ve Uluslararası Taşımacılık.” Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. https://tobb.org.tr
- International Road Transport Union (IRU). “TIR System Overview.” https://www.iru.org/resources/tir
- “eTIR Pilot Project.” https://unece.org/transport/documents
- “Transport and Trade Facilitation.” OECD Publishing, 2021.
- United Nations. “Customs Transit Systems and International Trade.” UN Publications, 2020.
2005 yılında Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. Aynı yıl Çankaya Üniversitesi Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı-Anayasa Hukuku alanında yüksek lisans yapmıştır. 2011 yılına kadar Ulaştırma Bakanlığına bağlı Mesleki Eğitim Merkezlerinde ODY-ÜDY Eğitmeni olarak görev yapmış olup, yaklaşık 15 yıldır Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde hukukçu olarak çalışmaktadır. TOBB’da ilk olarak Dış Ticaret ve Uluslararası Lojistik alanında çalışmalarda bulunmuş olup, 7 yıla yakın Birleşmiş Milletler temsilciliği yapmış olup şimdi TOBB Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Daire Başkanlığında KOBİ Politikaları Müdürlüğünde uzman hukukçu olarak görev yapmaktadır.
Diğer yandan, Gazi Üniversitesi Kamu Hukuku-İdare Hukuku Ana Bilim Dalında idare hukuku kürsüsünde doktora tezini tamamlamaya çalışmaktadır. Türkiye’de YÖK tarafından kabul gören TOBB konulu tezin tamamlanmasından sonra bunu kitaplaştırmayı planlamaktadır.
Bununla birlikte, halihazırda 2023 yılından bu yana Türkiye’de özellikle enerji sektörü ile yenilebilir enerji konusunda kendini uluslararası alanda da kanıtlamış “DÜNDAR HUKUK” VE “DÜNDAR LEGAL SERVICE CONSULTANCY” de Londra bloğunda köşe yazısı yazmaktadır.